Menuprzejdź do listy kleryków greckokatolickich
Katolickie Kościoły Wschodnie – których jest w świecie 21 – to Kościoły należące do wschodnich tradycji chrześcijańskich, które pozostają w pełnej jedności z Rzymską Stolicą św. Piotra. Wśród nich jest Kościół bizantyjsko-ukraiński, zwany także greckokatolickim, który ma swoje struktury także na terenie Polski. Zorganizowany jest on w jedną metropolię kościelną, w skład której wchodzi archieparchia przemysko-warszawska i eparchia wrocławsko-gdańska. Naturalną linią podziału obu eparchii jest rzeka Wisła. Najwięcej wiernych tego Kościoła mieszka na zachodnich i północnych terenach Rzeczypospolitej. Jednak seminarium duchowne, w którym kształcą się greckokatoliccy kandydaci do kapłaństwa znajduje się w Lublinie i mieści w gościnnych progach naszego rzymskokatolickiego Metropolitalnego Seminarium Duchownego.
Wyjaśnienie tego stanu rzeczy leży w powojennej przeszłości Kościoła greckokatolickiego w Polsce, który zdelegalizowany w dobie totalitarnych rządów komunistycznych wkroczył na drogę represji i męczeństwa. Pasterze eparchii przemyskiej ponieśli wówczas śmierć w sowieckich łagrach, struktury cerkiewne zostały zlikwidowane, przemyskie seminarium duchowne zamknięte, a ludność ukraińska deportowana. Mimo represji i ograniczeń Kościół trwał dzięki wierności ludu, niezłomności kilkudziesięciu kapłanów i opiece prymasów Polski, którym Stolica Apostolska powierzyła troskę o grekokatolików.
W tych okolicznościach w 1964 r. prymas Stefan Wyszyński postanowił, że greckokatoliccy kandydaci do kapłaństwa będą sekretnie kształceni w rzymskokatolickim seminarium duchownym w Lublinie. Decydującym argumentem było zapewne to, że lubelskie seminarium, jako integralna część Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego gwarantowało, wysoki poziom formacji oraz status i prawa studentów dla seminarzystów, co w sytuacji grekokatolików – Kościoła istniejącego poza prawem, było bardzo ważne. Pierwszy grekokatolik wstąpił do seminarium w Lublinie w 1965 roku. Jednak na pierwszego absolwenta trzeba było czekać aż do 1975 roku. Był nim ks. Jarosław Madzelan, dziś hieromnich w zakonie studytów. O tożsamości narodowej i kościelnej greckokatolickich seminarzystów w pierwszych latach wiedzieli tylko przełożeni. Rzymskokatoliccy seminarzyści dowiadywali się o sprawie nieoficjalnie. Obecność grekokatolików w lubelskim seminarium była solą w oku dla peerelowskiej Służby Bezpieczeństwa, która na przełomie lat 70. i 80. żądała ich usunięcia. Pytanie o grekokatolików było żelaznym punktem rozmów operacyjnych, jakie oficerowie tajnych komunistycznych służb wymuszali na alumnach. Niemniej jednak nie udało się złamać ani ograniczyć życzliwego otwarcia lubelskiego seminarium na pozostających w trudnej sytuacji grekokatolików. O wkładzie diecezji lubelskiej w kształcenie greckokatolickich kleryków świadczą liczby. Otóż do roku 2015 wszystkich greckokatolickich seminarzystów formujących się w Lublinie a pochodzących z terytorium Polski było 130, prawie 80 ukończyło studia i w większości przyjęło święcenia kapłańskie.
Z biegiem lat, wraz ze zwiększającą się liczbą alumnów i poprawą statusu grekokatolików w Polsce, możliwa stała się autonomizacja, przede wszystkim liturgiczna, ukraińskich seminarzystów. Modlili się odtąd według własnej tradycji w przekazanej im w użytkowanie, przylegającej do seminaryjnego kościoła neogotyckiej kaplicy. W 1989 roku zjawił się w niej ikonostas autorstwa prof. Jerzego Nowosielskiego. W 1985 roku specjalistyczne studia na KUL podjął absolwent seminarium ks. Józef Ulicki. Dzięki temu codziennie odprawiano w seminarium wschodnią liturgię. W 1987 roku posługę kapłańską dla alumnów podjął ks. Bogdan Drozd, student muzykologii. Od tego czasu w seminarium na stałe mieszka greckokatolicki kapłan – od 1996 roku, jest nim ks. Bogdan Pańczak, obecny wicerektor Metropolitalnego Greckokatolickiego Seminarium Duchownego w Lublinie.
Ważną datą w dziejach greckokatolickiej obecności w seminarium lubelskim był rok 1990. Jeszcze przed upadkiem komunizmu, ale już w atmosferze wolności religijnej w ZSRR, do seminarium została przyjęta pierwsza grupa 10 seminarzystów z Ukrainy. Do dnia dzisiejszego w gościnnych murach lubelskiego seminarium studiowało 115 alumnów mających ukraińskie obywatelstwo. Pozwoliło to m. in. na odbudowanie dobrze wykształconych kadr duchowieństwa greckokatolickiego na Ukrainie. Wśród absolwentów seminarium w Lublinie jest też po jednym greckokatolickim kapłanie z Rumunii, Słowacji i Białorusi. Wśród dzisiejszego duchowieństwa eparchii przemysko-warszawskiej z grona 30 kapłanów tylko 2 nie uczyło się w Lublinie. Z eparchii wrocławsko-gdańskiej 19 duchownych ukończyło seminarium lubelskie.
Zasadniczy i niczym niezastąpiony walor pozostawania alumnów dwóch tradycji kościelnych pod jednym, lubelskim dachem leży w praktycznym uformowaniu przyszłych kapłanów do życia wspólnotowego i to w najszerszym rozumieniu tego słowa – do życia wspólnotowego w Kościele powszechnym, przebogatym różnorodnością tradycji, doświadczeń, historii i duchowości.
